Γράμμα προς τους γονείς από καθηγητές

Αγαπητοί γονείς, μαθητές, εργαζόμενοι,

Απευθυνόμαστε σε σας με αυτό το γράμμα γιατί εκτιμάμε ότι το ζήτημα της παιδείας μας αφορά όλους.

Η παιδεία αποτελεί διαχρονικά ένα από τα πιο σημαντικά θεμέλια κάθε κοινωνίας. Δεν μπορούμε να αφήσουμε τη μοίρα της στα χέρια ειδικών-τεχνοκρατών, ούτε –πολύ περισσότερο- επιχειρηματικών συμφερόντων. Είναι υπόθεση όλης της εργαζόμενης πλειοψηφίας και της νεολαίας – μαθητικής, φοιτητικής, εργαζόμενης, άνεργης.

Το νομοσχέδιο για το Λύκειο που προωθεί προς ψήφιση η κυβέρνηση δεν αποτελεί έκπληξη. Εδώ και μια πενταετία προσπαθούν να μας πείσουν ότι για να αντιμετωπιστεί η ανεργία και να  βγει η παιδεία από την «κρίση» πρέπει να συνδεθεί με την «ανάπτυξη» τους και την αγορά.

Είναι, όμως, έτσι;

Το νομοσχέδιο, χωρίς να πρωτοτυπεί: χωρίζει τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση σε τυπική – που θα οδηγεί στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (Πανεπιστήμια, ΤΕΙ)- και άτυπη (μη τυπική). Στην τυπική εντάσσει το Γενικό Λύκειο και τα ΕΠΑΛ και στη μη τυπική τα ΣΕΚ, τα ΙΕΚ, τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης και τα Κολέγια. Μα καλά, θα σκεφτεί κανείς, περίπου έτσι δεν ήταν και ως σήμερα. Τι αλλάζει και γεμίζει ανησυχίες εκπαιδευτικούς, μαθητές, γονείς, εργαζόμενους; Μήπως οι αντιδράσεις προέρχονται από κάποιες συντεχνίες, που χάνουν τα προνόμιά τους;

Ας δούμε τι ισχύει στην πραγματικότητα.

Το Γενικό Λύκειο παραμένει στην Α΄ και Β΄ Λυκείου τουλάχιστον ένα Λύκειο Γενικής Παιδείας, κουτσουρεμένης, όμως, ακόμη και σε σχέση με ό,τι ίσχυε ως σήμερα. Στη Γ’ Λυκείου, όμως, προσανατολίζεται, σχεδόν ολοκληρωτικά, στην προετοιμασία για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Από αυτή τη γενική παιδεία λείπουν παντελώς όλα τα μαθήματα που αναπτύσσουν πλευρές της προσωπικότητας του μαθητή, όπως καλλιτεχνικής και αισθητικής αγωγής (αυτά σταματούν στην Α΄ Γυμνασίου – να θυμήσουμε εδώ ότι στην αρχαία Ελλάδα η μουσική ήταν βασικό μάθημα για τους «παίδες Ελλήνων») ή συρρικνώνονται (φυσική αγωγή, ξένες γλώσσες, πληροφορική (μόνο επιλογή). Στη Γ΄ Λυκείου μένουν μόνο τα απολύτως «βασικά»: Νεοελληνική Γλώσσα, Ιστορία, Θρησκευτικά, Φυσική Αγωγή, Ξένη Γλώσσα. Έτσι, ο νέος μαθητής σταματά να ασχολείται στα 17 του χρόνια με το σύνολο των μαθημάτων που αφορούν την κατανόηση των νόμων κίνησης της φύσης και της κοινωνίας.

Η πιο σημαντική αλλαγή, όμως, αφορά το ρόλο του Γενικού Λυκείου: Από κοιτίδα μόρφωσης και πολιτισμού, που θα έπρεπε να είναι, μετατρέπεται με πολύ πιο σαφή τρόπο σε ένα εξεταστικό κάτεργο που επιδιώκει να διώξει πολλούς έφηβους από την ηλικία των 15-16 ετών από το Γενικό Λύκειο. Έτσι, τους στερεί τη γνώση που τους βοηθά να γίνουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να αποκτήσουν επιστημονικά και επαγγελματικά προσόντα. Παράλληλα, ενσωματώνει στην προσωπικότητά τους την αποτυχία να συνεχίσουν στο Γενικό Λύκειο, το «δεν αξίζω», στοιχείο που τους φέρνει στην αγορά εργασίας με κομμένα φτερά. Κομμένα φτερά και τσαλακωμένη προσωπικότητα θα έχουν, βέβαια, και όσοι μαθητές θα αντέξουν στο μαραθώνιο των εξετάσεων πανελλαδικού τύπου όλων των μαθημάτων της Α΄, Β΄ και Γ΄ Λυκείου, όπου ο βαθμός κάθε τάξης θα προσμετράται για την εισαγωγή στα ΑΕΙ, ΤΕΙ , η οποία θα κρίνεται με τέταρτη πανελλαδικού τύπου εξέταση .

 Οι αλλαγές στον τρόπο πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση θα οδηγήσουν σε μαζική έξοδο από τη γενική παιδεία. Για πρώτη φορά μετά από 35 χρόνια περνάμε από ένα κολοβό έστω μαζικό 12χρονο σχολείο στο απόλυτα ταξικά διαμορφωμένο Γενικό Λύκειο, από το οποίο θα αποφοιτούν λίγοι, πολύ λιγότεροι θα μπαίνουν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και ακόμα πιο λίγοι θα παίρνουν πτυχίο. Είναι γεγονός, εξάλλου, η μείωση εισακτέων, το κλείσιμο σχολών και η διαφαινόμενη επιβολή διδάκτρων σε αυτές.

Οι εξετάσεις αυτές  θα οδηγήσουν τα παιδιά από τα λαϊκά στρώματα σε έξοδο από το Γενικό Λύκειο, καθώς –σε συνθήκες ανεργίας, λιτότητας, μνημονίων, μειωμένων μισθών, χαρατσιών, πλειστηριασμών και αλλεπάλληλων αντιλαϊκών μέτρων- δεν θα μπορούν να αντιμετωπίσουν τα έξοδα των φροντιστηρίων για 3 χρόνια και σε περισσότερα μαθήματα. Σε συνδυασμό με τις ασφυκτικά γεμάτες αίθουσες των 27-30, την έλλειψη καθηγητών, την έλλειψη τμημάτων κατεύθυνσης, τον περιορισμό μεταφοράς μαθητών είναι γελοίο να ισχυρίζονται ότι καταργούν τα φροντιστήρια. Ταυτόχρονα, θα οδηγήσουν στην απόλυτη εντατικοποίηση των σπουδών, καθώς οι καθηγητές –κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη της ύλης που πρέπει να βγει, των καλών αποτελεσμάτων (βλέπε αξιολόγηση)  θα δουλεύουν αναγκαστικά με όλο και λιγότερους μαθητές.

Η βαθμοθηρία, ο ανταγωνισμός «μέχρι θανάτου» μεταξύ άνισων (φτωχοί-πλούσιοι) θα ξεπεράσει κάθε φαντασία. Κι όποιος αντέξει αυτόν τον παρατεταμένο δρόμο μετ’ εμποδίων, θα έχει βγει ψυχικά εξοντωμένος από τους ρυθμούς που θα του έχουν επιβληθεί κι απόλυτα υποταγμένος-πειθήνιος στο σύστημα των αξιών της κοινωνίας της αγοράς και του κέρδους.

Ενώ η μαζική πλειοψηφία των παιδιών των 18 ετών θα έχουν από πολύ νωρίς βιώσει την αίσθηση ότι δεν προχωρήσαμε γιατί «δεν είμαστε άξιοι».

Το γιατί όλων αυτών το έδωσε πολύ παραστατικά πριν από λίγα χρόνια ένας Άγγλος βουλευτής: «Εάν έχουμε έναν ανώτερο και εκπαιδευμένο αλλά άνεργο πληθυσμό, θα αντιμετωπίσουμε ίσως μεγαλύτερες κοινωνικές συγκρούσεις. Υπάρχει ανάγκη να αντιστοιχήσουμε ξανά την κοινωνική θέση και το εκπαιδευτικό σύστημα. Επιτέλους, αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν τη θέση τους στην κοινωνία». Στο ίδιο μήκος κύματος, μελέτη της ΕΕ (2013) υπό τον τίτλο «επενδύοντας στις δεξιότητες για καλύτερα κοινωνικοοικονομικά αποτελέσματα» θέτει τους εξής στόχους: ανάπτυξη επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, προώθηση της μάθησης με βάση την εργασία (βλέπε μαθητεία), προώθηση εταιρικών σχέσεων μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, προώθηση της κινητικότητας μέσω Erasmus).

Κι έτσι ερχόμαστε στον δεύτερο βασικό πυλώνα εκπαίδευσης: τυπικής (ΕΠΑΛ) και μη τυπικής (ΣΕΚ κ.ά.). Για τους μαθητές αυτού του πυλώνα, που επιδιώκεται να γίνουν πλειοψηφία (ήδη η ΕΕ έχει στόχο από χρόνια το 50-50%), τόσο για εκείνους των ΕΠΑΛ όσο και –ακόμη χειρότερα- των ΣΕΚ, η απόκτηση βασικών γνώσεων θα διακόπτεται στα 15 τους χρόνια. Μαθήματα που σχετίζονται με αυτές σταματούν στην Α΄ Λυκείου, ενώ στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου σχεδόν εξαφανίζονται, δείχνοντας ότι αυτό που θέλουν είναι νεολαία απόλυτα χειραγωγημένη μορφωτικά και ιδεολογικά, εκτός από οικονομικά.

Η πιο σοβαρή αλλαγή, όμως, είναι το 4^ο έτος, το έτος της μαθητείας, το οποίο προβάλλεται ως φάρμακο για την ανεργία των νέων και τη δική τους-τάχα- ανικανότητα να ενταχθούν στην αγορά εργασίας (σαν να μην οφείλεται στο σύστημά τους και την κρίση του) . Είναι μια αλλαγή που υποστηρίζεται με πανηγυρισμούς από όλες τις εργοδοτικές οργανώσεις, αλλά και από κάποιους εργαζόμενους ως ένα έστω μαξιλαράκι κατά της απόλυτης εξαθλίωσης.

Ας δούμε και πάλι την πραγματικότητα.

Τα ΕΠΑΛ βγαίνουν κουτσουρεμένα κατά 20.000 μαθητές (το 25% των μαθητών τους), καθώς, μέσα στο καλοκαίρι, έκλεισε ο μαζικότερος τομέας τους, ο τομέας υγείας και απολύθηκαν 2100 εκπαιδευτικοί. Οι μαθητές που ήθελαν να ακολουθήσουν μέσω των ΕΠΑΛ αυτά τα επαγγέλματα ωθούνται έτσι στα ιδιωτικά ΙΕΚ, ενώ όσοι δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν τα δίδακτρα τίθενται εκτός εκπαίδευσης. Αλλά και αυτοί που θα τελειώσουν, πού θα εργαστούν; Στα νοσοκομεία που κλείνουν; Στα ιδιωτικά νοσοκομεία που θα παρέχουν περίθαλψη σε όλο και λιγότερους και μόνο στους «έχοντες»; Φταίει μήπως για την ανεργία στον τομέα υγείας το ότι δεν έχουν προσόντα οι Έλληνες γιατροί και νοσηλευτές –που έχουν κατακλύσει τόσες και τόσες χώρες, διαπρέποντας μάλιστα ; Ή ότι η υγεία παύει να είναι κοινωνικό αγαθό, οι κοινωνικές δαπάνες συρρικνώνονται ελέω μνημονίων, ευρώ και πρωτογενούς πλεονάσματος; Τέλος, ότι και η περίθαλψη-ασφάλιση (δηλαδή, η αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης) που ως τώρα ήταν ευθύνη του κράτους υποβαθμίζεται δραματικά και φορτώνεται πλέον στους ίδιους τους εργαζόμενους, με συνέπεια ακόμη και τη φυσική εξόντωσή τους;

Λένε : «Το 4^ο έτος μαθητείας δίνει στους νέους ευκαιρίες για εργασία και επιπλέον κατάρτιση, και τους κάνει πιο ανταγωνιστικούς στην αγορά εργασίας».

Είναι έτσι; Ας δούμε τι γίνεται όπου εφαρμόζεται (π.χ. σχολές ΟΑΕΔ, όπου οι σπουδαστές κάνουν 4 μέρες μάθημα και 1 δουλεύουν σε κάποια επιχείρηση, συνήθως χωρίς να πληρώνονται) και πώς προωθείται στην Ελλάδα σε τομείς, όπως ο τουρισμός. Η εμπειρία δείχνει ότι η μαθητεία σε μια επιχείρηση –είτε πληρώνεται είτε όχι- οδηγεί σε εξειδίκευση σε πολύ επιμέρους δεξιότητες, που σχετίζονται με τις ανάγκες της συγκεκριμένης επιχείρησης και της συγκεκριμένης περιόδου. Για παράδειγμα, ένας μαθητής στον τομέα ηλεκτρονικής εξειδικεύεται σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, όπως της siemens κι όταν η τεχνολογία αναπτύσσεται  και η παραγωγή μεταβάλλεται πολύ γρήγορα, η δεξιότητα που θα αποκτηθεί γρήγορα απαξιώνεται και ο νέος πετιέται στα αζήτητα της ανεργίας σαν στυμμένη λεμονόκουπα. Ακόμα και ο ΟΟΣΑ, μελετώντας διάφορα εκπαιδευτικά συστήματα (Γερμανία, Φινλανδία, Αγγλία) από το 2005 επισημαίνει ότι η μαθητεία τροφοδοτεί τη νεανική ανεργία

Ας μην ξεχνάμε, λοιπόν, ότι η παραγωγή στο καπιταλιστικό σύστημα δεν αναπτύσσεται με κριτήριο τις ανθρώπινες ανάγκες, αλλά με βάση το κέρδος των επιχειρήσεων – που δεν ταυτίζεται ούτε με τις ανάγκες ούτε με το όφελος όλης της κοινωνίας. Παράγεται, δηλαδή, μόνο ό,τι υπηρετεί τα κέρδη των επιχειρηματιών, των τραπεζών και των Hedge funds και μόνο με τον τρόπο, τα μέσα και στις χώρες που μεγαλώνει αυτό το κέρδος. Για παράδειγμα, όταν όλες οι κλωστουφαντουργίες στη Β.Ελλάδα μετακινήθηκαν στα Βαλκάνια για μείωση του εργατικού κόστους, η ανεργία σε αυτές γιγαντώθηκε και  οι αντίστοιχες ειδικότητες στα σχολεία έκλεισαν. Πού φταίνε σε αυτόν τον φαύλο κύκλο τα προσόντα των νέων; Επίσης, μήπως για το τι παράγεται και πώς, αποφασίζουν οι εργαζόμενοι; – όχι βέβαια! Κι ο πλούτος που παράγουν πηγαίνει σε αυτούς, σε καλύτερους μισθούς, κοινωφελή έργα, περισσότερο πολιτισμό, λιγότερη δουλειά και καλύτερη ασφάλιση; – όχι βέβαια! τον καρπώνονται με απόλυτη ιδιοτέλεια οι επιχειρηματίες και οι τράπεζες-αρπακτικά. Γι’ αυτό και  η ανεργία συμβαδίζει με το σύστημα της αγοράς, της εκμετάλλευσης, της ατομικής ιδιοκτησίας.

Εδώ, επομένως, βρίσκεται η ρίζα της ανεργίας και όχι στην ελλιπή και στρεβλά προσανατολισμένη εκπαίδευση, που ούτως ή άλλως εναρμονίζεται (έμμεσα ή άμεσα) με τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Άρα, η λύση στα προβλήματα της παιδείας και της ανεργίας βρίσκεται στην έξοδο από το βούρκο της αγοράς και της παραγωγής για κέρδος και όχι στην ακόμη μεγαλύτερη βύθιση σε αυτόν το βούρκο, στην ασφυκτική πρόσδεση της παιδείας στις απαιτήσεις των επιχειρήσεων.

Αγαπητοί γονείς, μαθητές, εργαζόμενοι,

Οι αλλαγές αυτές έρχονται να προστεθούν σε ένα ήδη ρημαγμένο από τις μνημονιακές πολιτικές των κυβερνήσεων των τελευταίων χρόνων δημόσιο σχολείο.

Αλλά και σε ένα κοινωνικό και εργασιακό τοπίο όπου κυριαρχεί η ανεργία, η απλήρωτη εργασία, η κατάργηση συλλογικών συμβάσεων, οι περικοπές σε υγεία και πρόνοια, το ξεπούλημα του φυσικού πλούτου που διαμορφώνουν ένα εφιαλτικό τοπίο για την κοινωνική πλειονότητα.

 Δεν ζητάμε τη συμπαράστασή σας. Ζητάμε όλοι μαζί να αγωνιστούμε για να μην περάσουν αυτές οι αλλαγές.

Είναι όρος πλέον μιας αξιοβίωτης ζωής η υπεράσπιση

·       μόνιμης και σταθερής εργασίας σε δημόσιο κι ιδιωτικό τομέα ενάντια στην ανεργία και στον εργασιακό μεσαίωνα, με απαγόρευση των απολύσεων, τιμωρητικές ποινές στους εργοδότες για την ανασφάλιστη εργασία, επέκταση του επιδόματος ανεργίας, προσλήψεις μόνιμου προσωπικού και απαγόρευση της ελαστικής εργασίας στο δημόσιο.

·       των δημόσιων κοινωνικών αγαθών, όπως της παιδείας-υγείας-ασφάλισης-περίθαλψης . «όλα δημόσια, όλα δωρεάν».

·       Ζητάμε όλοι μαζί να αγωνιστούμε για μια παιδεία με γνώμονα τις μορφωτικές ανάγκες των μαθητών και το δημόσιο κοινωνικό όφελος.

ΕΜΠΡΟΣ ΛΑΕ, ΞΕΣΗΚΩΜΟΣ ΠΑΝΤΟΥ